Một kilogam thép để yên thì nặng 1 kg. Nếu cho nó
rơi tự do từ trên lầu cao xuống thì trọng lượng trước khi chạm đất của
nó là bao nhiêu?
Có người nói: Vẫn là một miếng thép như trước nên rõ ràng vẫn nặng 1kg.
Thế
nhưng có một người khác nói: bất kể là vật thể nào trên đoạn đường rơi
tự do trọng lượng của nó phải bằng không. Vì vậy một miếng thép nặng 1
kg khi nó đang rơi tự do trọng lượng của nó sẽ bằng không.
Bây giờ có hai câu trả lời trái ngược nhau, rốt cuộc thì ai đúng ai sai?
Đây đúng là một vấn đề vô cùng thú vị, chúng ta hãy nghe lập luận của họ nhé?
Lý
do của người thứ nhất là: trọng lượng của vật thể là do lực hút của
trái đất đối với vật thể tạo nên, đồng thời nó gần như bằng lực trái đất
hút vật thể, vì thế giá trị trọng lực gọi là trọng lượng. Cố nhiên là
trái đất hút vật đứng yên nhưng nó cũng hút vật đang chuyển động. Nếu
như có một vật không bị trái đất hút thì về căn bản nó không thể rơi,
vậy nên một vật đang rơi tự do làm sao lại có thể nói được rằng trọng
lượng của nó bằng không? Bất kể là vật chuyển động như thế nào, nói
chung trọng lượng của nó đều bằng lúc đứng yên, không thể có sự thay đổi
nào, càng không thể bằng không được.
Lý do thứ
hai là: nên căn cứ vào kết quả đo lường mà quyết định trọng lượng của
vật thể. Dùng tay bê một vật thể sẽ cảm thấy áp lực, dùng tay xách một
vật thể sẽ cảm thấy lực kéo, chúng ta sẽ cảm thấy áp lực, dùng tay xách
một vật thể sẽ cảm thấy lực kéo, chúng ta đều căn cứ vào độ lớn của áp
lực hoặc lực kéo đó để biết được độ nặng nhẹ của vật. Dùng cân lò xo cân
trọng lượng của vật thể rõ ràng là chính xác hơn dùng tay rất nhiều,
nhưng về nguyên tắc vẫn là căn cứ vào áp lực hoặc lực kéo đối với lò xo
để đo trọng lượng.
Đặt một miếng thép trong
lòng bàn tay, trước tiên để nó nằm yên rồi thử xem trọng lượng của nó,
sau đó đưa nhanh tay lên, có thể khẳng định được rằng ta sẽ cảm thấy nó
nặng hơn lúc nằm yên rất nhiều, lại đưa nhanh bàn tay xuống, thì ta có
thể cảm thấy nó nhẹ hơn lúc nằm yên rất nhiều. Nếu dùng tay làm thí
nghiệm giống như vậy đối với cân lò xo có treo miếng thép thì có thể
thấy một cách rõ rệt sự tăng giảm của trọng lượng. Nếu nhờ vận động viên
nhảy dù làm thí nghiệm này, trên đoạn đường khi họ nhảy ra khỏi máy bay
rồi nhưng chưa mở dù, có thể nhìn thấy cân lò xo chỉ trọng lượng bằng
không. Điều đó chứng minh được rằng một miếng thép nặng một kilogam trên
đường rơi tự do trọng lượng của nó bằng không.
Thực
ra ý kiến của hai người đều đúng cả. Cái khác nhau là người thứ nhất
nói về "trọng lượng thực" của vật thể, nó do lực hút của trái đất quyết
định, đúng là không thay đổi cho dù vật thể có chuyển động hay không,
hoặc chuyển động như thế nào. Người thứ hai dùng cân lò xo cân được
trọng lượng, nên gọi là "trọng lượng nhìn" (hay "trọng lượng biểu
kiến"). Khi đứng yên "trọng lượng nhìn" của vật thể vừa bằng "trọng
lượng thực" nhưng khi đang chuyển động thì "trọng lượng nhìn" của vật
thể có thể lớn hơn, có thể nhỏ hơn, có thể bằng "trọng lượng thực", tùy
tình hình chuyển động mà sau khác. Khi vật thể đang rơi tự do, "trọng
lượng nhìn" của nó đúng bằng không.
Khi "trọng
lượng nhìn" lớn hơn "trọng lượng thực" ta có tình trạng "siêu tải"; còn
khi "trọng lượng nhìn" nhỏ hơn "trọng lượng thực" ta có tình trạng "dưới
tải".
School@net
0 comments:
Post a Comment